januari en februari 2023

Als eerste

Hugo Arends was de eerste die de redactie verblijdde met een serie mooie foto's. In zijn tekst hieronder rept hij over een 'valse schimmel', daarmee doelend op het Vals essenvlieskelkje (Hymenoscyphus pseudoalbidus), verantwoordelijk voor de grote sterfte onder essen:

 

Afgelopen dagen kwam ik een paar 'oude bekenden' tegen. Niks bijzonder, maar altijd weer leuk. Ons Beijumer bos is ooit aangeplant met heel veel essen, in een tijd dat een beruchte 'valse schimmel' nog niet zo gangbaar was. Waarschijnlijk is dat de reden dat ik regelmatig het Gewoon fluweelpootje (Flammulina velutipes) tegen kom. Daarnaast op de houtsnippers (linksboven) in mijn volkstuin het Gewoon donsvoetjes (Tubaria furfuracea), naar ik aanneem.  En op een dooie tak van een eik, met op de achtergrond de wijk Waterland, een mooie Gele trilzwam (Tremella mesenterica). Volgens mij kun je ook de korstzwam zien die door dit gele gevaar geparasiteerd wordt.

Hugo

Oude bekende

Het is alweer heel wat jaartjes geleden dat Henk Pras en ik (Cees) bij Henk en Helma Woldring in Nietap langsgingen, want Woldring had op de golfplaten van een schuur kleine bekertjes ontdekt op oude katjes in een laag grotendeels verrot materiaal van een Hazelaar die daar groeit. Pras kwam toentertijd uit op het  Populiermmmiekelkje (Ciboria caucus) daar waar het Hazelaarmummiekelkje (C. coryli) werd verwacht. De 'Nordic Macromycetes Vol. 1' meldt echter dat de eerste soms wordt gevonden op de hazelaarkatjes. Dit jaar groeiden ze er weer en onder de mic. mat ik sporen tot wel 10 x 15 bij 6 - 8 µm, hetgeen past bij C. coryli. Daarbij de opmerking dat ik alleen rondzwevende sporen zag. Henk vertrouwde de zaak niet en vroeg een second opinion aan. Het verzamelde materiaal toonde nu echter sporen in de asci's van 7 - 10 bij 4,5 - 6 µm en dat correspondeert met die van C. caucus. Dan rijst de vraag of beide soorten daar voorkomen. Woldring gelooft dat niet en dus houden we het daar in de gaten. Voorlopig blijft het dus bij C. caucus.

Wat zie ik daar

Marian Hulscher trekt er regelmatig op uit, vaak in gezelschap van een ander, en uiteraard gaat de belangstelling vooral uit naar de zwammen die ze tegenkomt. Met oog voor opvallende zaken. Je mag stellen dat deze 'beker' niet direct associaties oproept met een Gele korstzwam (Stereum hirsutum), want dat is het. Ze heeft hem maar laten staan. Met zo'n golvende hoedrand drink je er niet echt lekker uit.

Niet te benoemen zaken

Het is niet de eerste keer dat we iets krijgen toegezonden met de vraag of we een naam kunnen noemen bij een foto. Vaak lukt dat bij redelijk te herkennen soorten wel, maar even vaak tasten we in het duister en moeten het antwoord schuldig blijven. Zo ook bij de paddenstoeltjes die in de tuin van Harry Harms in het gras groeiden. Harry vermoedde dat het een breeksteeltje (Conocybe) is, maar wij houden het op een mosklokje (Galerina spec.). Harry had het nog over een afwijkende kleur, maar voegde eraan toe dat hij niet bepaald bekendstaat als een kleurenexpert (hij is namelijk kleurenblind).

Met de beste wensen

Nicolien Bottema zag bij de waarnemingen van december de kaarten met beste wensen van meerdere mensen en stuurde alsnog een door haarzelf gemaakt kaartje met daarop een Hoorn-van-overvloed (Craterellus cornucopuoides (EB)). Zo'n kunstzinnig kaartje heeft wel iets en we waren er blij mee. Wellicht dient het eind december als inspiratiebron voor de te versturen wensen voor volgend jaar.

Mooie inspiratiebron

Geertje Geertsma laat zich graag door de paddenstoelen in het veld inspireren en hierboven zie je waartoe dit kan leiden. Het zijn tekeningen, gemaakt met kleurpotloden. Gezien de fraaie uitvoering is dat niet direct de techniek waar je dan aan denkt. De bovenste twee zijn (fantasie)myxomyceten, maar daaronder zie je herkenbare soorten. Geertje timmert overigens (semi)professioneel aan de weg en is van veel en veel meer markten thuis. Eén en ander is te zien op haar website: www.geertjegeertsma.com

Verrassing in de voortuin

Je oog moet er maar net op vallen, want het zijn maar kleine bekertjes, maar natuurlijk wel met een opvallende kleur. Het was bij Ipie Pater die ze tijdens enig tuinonderhoud ontdekte en ze na wat studie ook van de erbij passende naam voorzag: het Oranje mosbekertje (Neottiella rutilans (KW)). Knap van Ipie, want de eis is dat deze microscopisch moet worden bevestigd. Onderzoek volgde en daarna een berichtje aan haar: "Je hebt alweer gelijk". De foto is trouwens van Henk Huijser (alles voor de paddenstoel) en zie je ook afgebeeld bij de informatie van dit mosbekertje op de Verspreidingsatlas

Na de excursie

Dat de excursie in het Noordlaarderbos goed was bevallen mag blijken uit het bericht van Jan de Vries. Daags erna toog hij namelijk met echtgenote Nynke opnieuw naar het bos waar we de dag ervoor die mooie excursie beleefden. Naar aanleiding van hun bezoek berichtte Jan het volgende:

Ben zaterdag na de excursie met Nynke weer naar het Noordlaarderbos geweest en heb het gele plasmodium meegenomen van de omgevallen boom, waar we zo lang bezig zijn geweest, om op te kweken. Vanochtend (2 dagen later) zag het er zo uit: Van geel gaat het naar bruin en er komen kalkkristallen op het peridium. Kan nog niet zeggen wat het is.

Het antwoord kwam later:

De opkweek uit het Noordlaarderbos was Badhamia utricularis het troskalknetje. Hans Van Hooff heeft hem gedetermineerd.

Het kalkvliesje waait makkelijk open en dan zie je het netvormige capillitium.

Ik had de soort al op de lijst zien staan vandaar dat ik niet meer gereageerd heb.

 

Gelijkenis

Henk van den Brink was tot zijn grote spijt niet bij de excursie in het Noordlaarderbos: noodgedwongen verbleef hij in het ziekenhuis. Naar aanleiding van het verslag reageerde hij:

Bekeek gisteren (26/2) het Noordlaarderbos-verslag en zag bij de 'meerdere foto's' de Kurkstrookzwam (Antrodia serialis). Toevallig kwam ik gistermiddag in de bossen van Grolloo diens naaste verwant de Ciroenstrookzwam (Antrodia xantha) tegen. Voor zover ik weet had ik die nog nooit in het echt gezien, maar ik herkende hem meteen van het plaatje in de gids van Dam en Kuijper. Een witt(ig)e paddenstoel fotograferen met zonlicht erop is normaal gesproken vragen om mislukking, maar in dit geval viel dat mee. Het is voor mijn doen best een aardig plaatje geworden. Niet zozeer mijn verdienste alswel van het fotogenieke karakter van het ding, met al die hangende kaboutermutsjes. Dus dit is mijn inzending voor februari.

Groot, groter, grootst

In het begin van deze eeuw vond er in Vosbergen, het bos ten oosten van Eelde/Paterswolde, met enige regelmaat een bijeenkomst plaats van in mycologie geïnteresseerden. Zeg maar een werkgroep die de voorloper van de MWG was. Het mini-onderkomen was een gebouwtje dat hoorde bij de instelling Hoog-Hullen. Eén van de initiatiefnemers toen was Geert Bosma (Geart voor intimi, want Fries) die er een handje van had ons te verrassen op 'de vondst van de week' die hij liet zien in een hele grote koekenpan. Vaak was de hoed van de zwam zo groot dat deze over de rand van de pan heen stulpte. Zelf vond ik (later) in een vermeste omgeving ook zo'n reus, een Nevelzwam (Clitocybe nebularis) met een hoediameter van zo'n 45 cm. Dat is nog iets kleiner dat het eekhoorntjesbrood hier links op de foto, want die mat 50 cm bij een gewicht van 4,7 kg die door deze man en zijn zoontje werd gevonden in de bossen van de Val de l'Eyre bij Arachon in Frankrijk.

Maar er zijn grotere...

De foto hiernaast stamt uit 2007 en erop te zien is een paddenstoel die bekend staat als de grootste ter wereld: de Macocybe titans. Met een gewicht van meer dan 20 kg heb je echt een joekel van een zwam in handen en de afmetingen liegen er niet om: 70 cm hoog en een hoeddiameter van eveneens 70 cm. Deze reus werd gevonden door mensen van een inheemse stam in de meest zuidelijke staat van Mexico, Chiapas, dicht bij de Guatemalteekse grens.

Een schorszwam

Er zijn nogal wat schorszwammen die behoren tot het geslacht Peniophora. Op twee na dienen ze alle te worden gemicroscopieerd. Vaak is er in het veld wel een vermoeden en wordt er iets geopperd. Dat doen we vanaf deze plek dan ook maar bij de foto die Henk Woldring uit Nietap inzond. Met een slag om de arm hebben we hem gemeld dat het hier waarschijnlijk gaat om de Berijpte schorszwam (Peniophora lycii).

Overigens stellen we opmerkingen/verbeteringen altijd op prijs. Zo kan het gebeuren dat we in berichten en verslagen die al jaren op de website staan achteraf toch van een verbetering voorzien.

Het voorjaar komt eraan

Bij ons komen op de 'voedertafel' prachtige vogeltjes langs om iets van hun gading te snaaien. De topper is wat ons betreft het mannetje van de Goudvink, maar wat te zeggen van de Spreeuw die nu luidkeels aanwezig is en een prachtig voorjaarskleed heeft. Ook heel mooi is de Eekhoorn die hier op de foto pal achter het raam in onze eetkamer onverstoorbaar zit te knabbelen, waarbij zonnebloempitten de voorkeur hebben. Wij zien vier verschillende eekhoorns die te herkennen zijn aan de kleur van hun vacht.