NMV Meetnetexcursie Mensingebos

Veel mensen hadden zich niet voor deze excursie opgegeven en nadat om verschillende redenen vier mensen zich hadden afgemeld waren er slechts 2 over: Jacob Poortstra en Jos Pieters). Daarna volgde nog een late aanmelding van 'oude bekende' Tiny Groustra. Verder had Grishja van der Veer nog wel zin in een mycologische verkenning van het Mensingebos en zo was het kleine gezelschap verzekerd van een uitgebreide begeleiding en was er alle aandacht voor de drie deelnemers. Nadien waren er enthousiaste reacties: het was voor hen een inspirerende excursie geweest en dat was het voor de excursieleiders ook.

 

Dat was niet verwonderlijk, want in het bos stuitten we op een breed scala aan soorten. Na de excursie een dag ervoor, in Een met 72 algemenere soorten, was de oogst hier onverwacht groot. Eén van de meest opvallende soorten was zonder meer de Holsteelboleet (Suillus cavipes (KW)). In 2000 was het voor sommigen de eerste keer dat ze hem hier zagen, want toen was het nog echt een zeldzaamheid. Anno 2024 is de situatie compleet anders, want het lijkt er haast op dat overal waar Lariksen staan de Holsteelboleet in soms grote groepen aanwezig zijn. Later bleek dat het om tientallen groeiplekken ging! Voorafgaand aan de excursie was al gemeld dat niet alles in het veld kan worden benoemd, omdat veel soorten pas na microscopische controle een naam krijgen. Met enige regelmaat verdween er dan ook e.e.a. in de rugzak voor nadere inspectie thuis. Soms kom je ook zaken tegen waarvan je graag in het veld een naam zou willen noemen, zoals bij een zeer opvallende kloeke gordijnzwam (Cortinarius spec.). Dat lukte niet en nadien rolde er helaas ook geen naam uit. We kijken dan ook uit naar de binnenkort  te verschijnen FAN 8 dat over de gordijnzwammen in Nederland gaat. Wellicht rolt er dan alsnog een naam uit, maar misschien eerder als iemand er meer over weet.

 

Een in het veld goed herkenbare gordijnzwam is de Roodschubbige- (Cortinarius bolaris (KW)). Daarover kon nog worden verteld dat hij voor 2000 uitgestorven leek, maar sindsdien een opmerkelijke revival kende. Ook de Fraaie gifgordijnzwam (C. rubellus) zie je steeds meer. Naast de nodige melkzwammen waren er diverse russula's, waarbij een grote groep van de Fijnplaatrussula (Russula densifolia) eruit sprong. Ik telde pakweg 125 exemplaren. Een andere 'rus' was de Duivelsbroodrussula (R. sardonia), niemand wilde even proeven, die bij naaldbomen groeit. Dat geldt tevens voor de Papilrussula (R. caerulea). Ook tal van boleten zijn begeleiders van naaldbomen, zoals de Gele ringboleet (Suillus grevillei) bij Lariks en de Bruine ringboleet (S. luteus (GE)) bij den. Bij een groepje dennen werd vergeefs uitgekeken naar de Fijnschubbige boleet (S. variegatus (BE)), maar die zien we nog maar zelden. Voor de Koeienboleet (S. bovinus) geldt dat je die werkelijk overal in het bos tegenkomt waar dennen staan. Goede kans dat je dan ook de Roze spijkerzwam (Gomphidius roseus) daarbij ziet, omdat deze het mycelium van die boleten parasiteert. We zagen hem inderdaad, iets nadat Jacob Poortstra ons gezelschap had verlaten

 

Jacob moest iets eerder afscheid van ons nemen en we waarschuwden hem al dat hij waarschijnlijk tal van bijzondere soorten zou gaan missen. Dat bleek vooral bij het keerpunt op de route, wat als meetpunt De Overgang werd genoemd (het doorbreekt daar de Oude Vaart) en valt op door de dicht op elkaar geplante beuken aan weerszijden. Toendertijd was het geselecteerd vanwege de aanwezigheid van de Kleverige knolamaniet (Amanita virosa (BE)) die we voorwaar in de buurt meenden te zien. Het bleek echter de witte varieteit van de Gele knolamaniet te zijn (Amanita citrina var. alba). Bij mij staat deze overgang vooral bekend dankzij de aanwezigheid (slechts twee keer) van de Slijmerige blekerik (Pholiota lenta (GE)), die ik sowieso maar weinig zie. Vaker is daar de Rimpelige gordijnzwam (Cortinarius lividoochraceus (BE)) aanwezig. Deze kregen we nu, zij het op een andere (vaste) plek wél in de smiezen. Het is een opvallende verschijning met zijn fraaie lichtviolet gekleurde steel.

 

Voor deze ontdekking viel een grote groep zwammetjes minder op in de herfstige bosbodem, want er werd pardoes op gestaan. Het ging dan ook om de Kleine trompetzwam (Pseudocraterellus undulatus (KW)) en die valt niet echt op. Er stonden er gelukkig heel wat en de schade was gering. Het was daar sowieso een goede plek voor allerlei paddenstoelen: Zeemkleurig hazenoor (Otidea alutacea), Donker hazenoor (O. bufonia), Witte- en Zwarte kluifzwam (Helvella crispa en H. lacunosa), Kleine bruine bekerzwam (Humaria hemisphaerica), als buitenbeentje de Spoelsporige vaalhoed (Hebeloma fusisporum (Mic. GV) en uiteraard ontbrak de hier talrijk aanwezige, vies chemisch geurende (naar koolteer/carbid/stadsgas) Narcisridderzwam (Tricholoma sulphureum) niet. Deze manifesteert zich hier (en elders) vooral dankzij het schelpenpad dat het bos doorsnijdt. Naast de bekende gele vorm vond we hier ook de bruine vorm ervan.

 

Langs dat schelpenpad konden we nog een trits aan soorten noteren. De Gele stekelzwam (Hydnum repandum (KW)) is hier een bekende verschijning, maar ook zijn familielid de Rossige stekelzwam (H. rufescens (KW) vonden we er. En naast de eerder genoemde Rimpelige gordijnzwam was de Paarse galgordijnzwam (Cortinarius croceocaeruleus) een soort waar uitgebreid aandacht voor was. Dankzij de kalkrijke omgeving staan er vanouds veel soorten vezelkoppen waarvan je de Gewone viltkop (Inocybe dulcamara) en de Lilagrijze vezelkop (I. lilacina) in het veld kunt benoemen, maar andere microscopisch moeten worden beoordeeld. De totaalscore kwam uit op ruim 130 soorten en zoals eerder werd opgemerkt was dit een onverwacht hoog aantal.

 

Cees Koelewijn, coördinator